افکار عمومی چیست؟

افکار عمومی از دیرباز مورد توجه بوده و فیلسوفانی مانند افلاطون و ارسطو نیز به آن توجه داشتهاند. ارجاع به افکار عمومی در ادبیات عصر رنسانس و فلسفۀ قرن 18 میلادی هم بهچشم میخورد و بحث از افکار عمومی تا پیش از انتهای قرن 19 که با شکلگیری علوم اجتماعی همراه است ماهیتی فلسفی داشته است. مطالعۀ نظاممند افکار عمومی با شکلگیری علوم اجتماعی آغاز میشود و در قرن بیستم ماهیتی جامعهشناختی و روانشناختی پیدا میکند.
افکار عمومی از مفاهیم پرکاربرد در علوم اجتماعی (جامعهشناسی، علوم سیاسی، ارتباطات و …) است که معانی متفاوتی به آن نسبت داده شده است. سه برداشت عمده از این مفهوم افکار عمومی را در فرد، جمع و روند دنبال میکنند. افکار عمومی در رایجترین برداشت که به سطح فردی ارجاع میدهد تجمیعی از ترجیحات گروهی از افراد دانسته میشود. در دیدگاه جمعی این مفهوم غیرقابل تقلیل به فرد دانسته شده و محصول بحث و مناظرۀ میان افراد تلقی میگردد. افکار عمومی همچنین روندی ارتباطی دانسته شده است که سازمانیافتن افراد در عمومی را که افکار و عقاید در آن شکل گرفتهاند امکانپذیر میسازد.
متخصصان حوزههای گوناگونی مانند جامعهشناسی، علوم سیاسی، روانشناسی و ارتباطات هر یک متناسب با حوزۀ خود برداشت متفاوتی از افکار عمومی را ارائه کرده و مورد استفاده قرار میدهند. بااینحال، در تمامی این برداشتها افکار عمومی با بحثی عمومی همراه است. بهاینصورت که از دید رویکردهای عقلانی افکار عمومی نتیجۀ بحثی عمومی است که در میان اعضای جامعه شکل میگیرد و در رویکرد کنترل اجتماعی افکار عمومی با افزایش ادغام اجتماعی و تضمین سطحی از وجدان جمعی شکلی از کنترل اجتماعی را در جامعه فراهم میآورد.
درمجموع پنج تعریف عمده و پرکاربرد از افکار عمومی وجود دارد که متناسب با شرایط مورد استفاده قرار میگیرند. بر اساس این تعاریف:
- افکار عمومی تجمیعی از نظرات اشخاص است.
- افکار عمومی انعکاسی از باورهای اکثریت است.
- افکار عمومی در تصادم منافع گروهی یافت میشود.
- افکار عمومی تأثیر رسانه و نخبگان را منعکس میکند.
- افکار عمومی یک خیال (داستان) است.
اولین تعریف با پیمایش هماهنگ بوده و پراستفادهترین تعریف است. افکار عمومی دارای سه بعد اصلی جهت، شدت و پایداری میباشند.
اواخر قرن 17 و اوایل قرن 18 میلادی اروپا شاهد بوجود آمدن فضاهای عمومی مانند قهوهخانهها و سالنها بوده که تبادل نظر آزاد در آنها به شکلگیری افکار/عقاید عمومی در رابطه با سیاست منجر شده است. افکار و عقایدی که توسط سیاستمداران دنبال میشده و تحتتأثیر قرار میگرفته است. شناخت این افکار و عقاید توسط این افراد با استفاده از روشهای گوناگونی مانند رجوع به رسانههای جمعی، ارتباط با همکاران و مردم، مشاهدۀ رفتار رأیدهی و مصاحبۀ متمرکز صورت میگرفته است. استفاده از پیمایش و تکنیکهای پژوهشی جدید مطالعۀ جمعیتهای وسیع را امکانپذیر ساخت و به این باور منجر شد که امکان مطالعۀ دقیق نظرات فراهم آمده است. با وجود اینکه ماهیت جمعی افکار عمومی در قرن 18 و 19 غالب میباشد، آغاز استفاده از پیمایشهای اجتماعی و افکاسنجی در دهۀ 1930 میلادی با بهرسمیت شناختن توانایی افراد در داشتن نظری مستقل و دارای اهمیت برابر، افکار عمومی را به تجمعی از افکار فردی تبدیل میکند، بعد روانشناسی اجتماعی به افکارسنجی میبخشد و نظرات شخصی را در اولویت مطالعه و اهمیت قرار میدهد.
تاریخچۀ افکارسنجی در امریکا به سال 1824 میلادی بازمیگردد. این نظرسنجی توسط دو روزنامه و در رابطه با انتخابات ریاستجمهوری این کشور انجام گرفت. در همین دهه سایر روزنامهها نیز اقدامات افکارسنجی را آغاز کردند. با ورود به دهۀ 1920 میلادی نمونهگیری مورد توجه قرار گرفت و وارد پیمایشهای مرتبط شد. انتخابات سال 1936 آمریکا نقطۀ عطفی در افکارسنجی مبتنی بر نمونهگیری بود. در این سال گالوپ موفق شد با نمونهای سهمیهای متشکل از 50 هزار نفر پیروز انتخابات را بهدرستی پیشبینی کند. این نتایج نشان داد که پیمایشها باید بر روشهای علمیتر مبتنی باشند، از نمونهای مناسب استفاده کنند و نوع نمونهگیری از اندازۀ نمونه مهمتر است. برآورد نادرست نتایج انتخابات سال 1948 اشکالات نمونهگیری سهمیهای را آشکار کرد و اهمیت نمونهگیری احتمالی (تصادفی) برای مقاصد افکارسنجی و نظرسنجی را نشان داد. بااینکه افکارسنجی در نظرسنجیهای سیاسی ریشه دارد و بیش از همه در همین حوزه اجرا میشود، اما امروزه برای بررسی نظرات مردم پیرامون موضوعات مختلف مورداستفاده قرار میگیرد.
افکار/نظرسنجیها و بهطورکلی پیمایشها بهشکل سنتی با استفاده از نمونههای تصادفی، پرسشنامههای کاغذی و بهرهگیری از روشهای پیمایش رودررو، تلفنی و پستی انجام میگیرند که هر یک مزایا و معایب خود را دارند. در چند دهۀ اخیر فناوری به کمک پیمایشهای سنتی آمده و استفاده از ابزارهای کامپیوتری برای تکمیل پرسشنامهها موجب کاهش هزینه و زمان تکمیل پرسشنامه و انتقال دادهها و کیفیت بهتر دادهها شده است. امروزه پیمایشها و افکارسنجیهای اینترنتی نیز محبوبیت یافتهاند که باوجود مشکلات روششناختی سریع و ارزان هستند.
مؤسسۀ افکارسنجی جهان با استفاده از کارشناسان مجرب خود اقدام به طراحی و اجرای پیمایشهای اجتماعی و افکارسنجی بر پایۀ اصول علمی مینماید. این مرکز آمادۀ خدمات رسانی به سازمانها و مؤسسات دولتی و غیردولتی و کسبوکارها در این زمینه میباشد. خدمات مؤسسۀ افکارسنجی جهان برای پیمایشهایی در حوزههای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قابلارائه میباشند. برای ثبت سفارش به این لینک مراجعه نمایید.